Drie belangrijke uitspraken zaken KNLTB, Meta en OpenAI

Het gerechtvaardigd belang van de KNLTB

De langlopende zaak tussen de AP en de KNLTB is beëindigd met een schikking. De zaak draaide om de vraag of het commerciële belang van de KNLTB kon worden aangemerkt als een ‘gerechtvaardigd belang’ onder de AVG, nadat de toezichthouder in 2018 een boete oplegde voor het beschikbaar stellen van ledengegevens aan partners. De KNLTB vocht de boete aan, won tussentijdse stappen zoals bij het Hof van Justitie. Daar werd de duidelijkheid gegeven: er bestaat géén ‘positieve toets’ voor het gerechtvaardigd belang, zoals de AP betoogde, maar een ‘negatieve toets’. Met andere woorden: een belang hoeft niet vooraf in de wet te zijn vastgelegd; het mag alleen niet in strijd zijn met het recht.

Met de schikking komt echter geen antwoord op de kernvraag waar de sector al jaren op wacht: hoe ver reikt het begrip ‘gerechtvaardigd belang’ precies wanneer het gaat om commerciële doeleinden? Hoewel de AP in haar berichtgeving niet expliciet terugkomt op de eerdere uitleg van het gerechtvaardigd belang, betekent de schikking dat er niet meer helderheid komt in deze kwestie.

De geprofileerde tijdlijn van Meta

De Rechtbank Amsterdam heeft geoordeeld dat Meta’s gang van zaken op haar platforms Facebook en Instagram in strijd is met de Digital Services Act (DSA). De rechtbank stelde vast dat gebruikers een keuzeoptie krijgen voor een chronologische of niet-geprofileerde tijdlijn, maar dat dit niet voldoende is omdat die keuze niet blijvend is. Na afsluiten schakelt het platform automatisch terug naar een geprofileerde, algoritme gestuurde feed. Daarmee schendt Meta volgens de rechter het doel van de DSA om gebruikers werkelijke autonomie, keuzevrijheid en controle te bieden. 

Meta werd opgedragen binnen twee weken de instellingen zo aan te passen dat:

• de voorkeur van de gebruiker ingesteld blijft, ook na afsluiten;
• de keuzeoptie duidelijk en rechtstreeks toegankelijk is vanaf startpagina, feed, reels-sectie en reacties;
• de instellingen niet automatisch teruggezet worden naar de geprofileerde tijdlijn

Auteursrechten van GEMA geschonden door OpenAI

De Duitse rechtenorganisatie GEMA heeft een rechtszaak over auteursrecht gewonnen van OpenAI. OpenAI had bij het trainen van ChatGPT de auteursrechtelijk beschermde songteksten van negen bekende Duitse liederen zonder licentie niet mogen gebruiken.

Het hof stelt dat zowel de memor­isering van die teksten in het AI-model (bij de training) als de daadwerkelijke reproductie ervan in de output (bij eenvoudige prompts) inbreuk opleveren. OpenAI’s verweer was dat het alleen patronen leert en geen specifieke teksten “opslaat”, maar dit werd afgewezen. De rechters oordelen dat OpenAI licenties had moeten afsluiten en dat de makers recht hebben op compensatie.

Meer weten?

Heeft u legal vragen? Stuur ons een mail aan het DDMA Legal Team via legal@ddma.nl.

Sara Mosch

Team lead legal & Legal counsel